De laatste tijd is er steeds meer aandacht voor de relatie tussen mondgezondheid en de gezondheid van de rest van het lichaam. Om die aandacht te versterken heeft de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot Bevordering van der Tandheelkunde (KNMT), de beroepsorganisatie van tandartsen, kaakchirurgen en orthodontisten het Fonds Mondgezondheid opgericht.
Dit heeft tot doel de bewustwording over de relatie tussen mondgezondheid en algehele gezondheid te bevorderen en de kennis erover te vergroten. Niet alleen bij de aangesloten zorgverleners, maar ook bij het publiek.
Het belang van een goede mondgezondheid
Het natuurlijke evenwicht in de mondholte, met een optimale zuurgraad en voldoende speekselproductie, is niet alleen belangrijk voor je gebit. Natuurlijk probeer je gaatjes in je tanden en kiezen zoveel mogelijk te voorkomen en een frisse adem te behouden, maar het belang van een goede mondgezondheid gaat veel verder.
De mondholte is de ingang van het maag-darmkanaal en staat daarmee in rechtstreeks verband. Speeksel vormt de eerste barrière tegen schadelijke bacteriën en andere micro-organismen, die het lichaam via de mond binnenkomen.
Er zijn veel aanwijzingen dat de bacteriën die in onze mond leven, invloed hebben op de rest van ons lichaam. Een evenwichtige mondflora, het gehalte aan “goede” nuttige bacteriën, is daarom niet alleen essentieel voor een goed gebit en frisse adem, maar voor het gehele lichaam. Behalve bacteriën bevat speeksel enzymen die onmisbaar zijn voor een goede spijsvertering, wat uiteraard ook van grote invloed is op onze gezondheid.
Mondgezondheid en ziekten
Er zijn tal van situaties, waarbij aandoeningen in de rest van het lichaam de gezondheid van de mondholte direct of indirect beïnvloeden. Maar ook omgekeerd heeft de mondgezondheid effect op onze gezondheid. Met name ontstekingen (gingivitis en parodontitis) kunnen het risico op ziekten in de rest van het lichaam verhogen.
1 Diabetes
Van diabetes (suikerziekte) is het al heel lang bekend dat dit een groter risico op tandvleesaandoeningen en andere mondproblemen geeft. Maar omgekeerd kunnen ontstekingen aan het tandvlees het onder controle houden van de bloedsuikerspiegel extra bemoeilijken. Heb je diabetes, dan is het aan te raden om goed te letten op de mondgezondheid en eventuele veranderingen daarin. Lees meer over diabetes en mondzorg in dit artikel.
2 Overgewicht
Overgewicht en obesitas (ernstig overgewicht) is de afgelopen jaren in Nederland en veel andere Europese landen een steeds groter wordend probleem. Overgewicht vergroot het risico op verschillende welvaartsaandoeningen als hart- en vaatziekten en kanker. Behalve een verkeerd voedingspatroon en/of te weinig beweging, spelen er bij overgewicht andere factoren mee als genetische en omgevingsfactoren en het gedrag. Overgewicht en een slechte mondgezondheid hebben risicofactoren gemeen, waaronder een ongezond voedingspatroon.
In onderzoeken wordt een relatie tussen mondproblemen als cariës en parodontitis en overgewicht gevonden, maar vanwege de gemeenschappelijke risicofactoren gaat het te ver om te zeggen dat een slechte mondgezondheid de oorzaak is voor overgewicht.
Wel zou je, als je meer aandacht gaat besteden aan je mondgezondheid, tegelijkertijd naar je leefstijl en voedingsgewoonten kunnen kijken. Andersom loont het ook de moeite als je, als je gezonder wilt leven of wilt afvallen, ook je mondgezondheid extra aandacht te geven.
3 Zwangerschap
Zwangerschap is weliswaar geen ziekte, maar van de hormonale veranderingen die ermee gepaard gaan is al langer bekend dat ze de kans op ontstekingen van het tandvlees vergroten. Deze hormoonschommelingen kunnen ook invloed op het gebit hebben door een verandering in het voedingspatroon en het overgeven. Ook hier is weer een omgekeerd effect aan het licht gekomen. Als de aanstaande moeder last heeft van ernstige tandvleesontstekingen, kan dit het risico op een te vroeggeboren baby met een laag geboortegewicht vergroten.
4 Longaandoeningen
Al langer wordt er gezocht naar de relatie tussen cariës en astma bij kinderen. Dit zijn bij kinderen de meest voorkomende chronische gezondheidsproblemen, maar vooralsnog is het onduidelijk of ze met elkaar te maken hebben en zo ja, hoe dan.
Recenter is het verband tussen een slechte mondhygiëne en longontsteking ontdekt. Parodontitis is een ontsteking die verder gaat dan het tandvlees en zich uitbreidt naar het kaakbot. Hierbij wordt het weefsel aangetast en het kaakbot afgebroken. De bacteriën die hier verantwoordelijk voor zijn kunnen longontsteking veroorzaken, vooral bij patiënten met een verhoogd risico.
5. Reuma
Er zijn aanwijzingen, weliswaar nog niet uitvoerig onderzocht, dat er ook een relatie is tussen parodontitis en reuma (reumatoïde artritis). Dit is een algemeen voorkomende auto-immuunziekte, waarbij het afweersysteem per abuis antistoffen produceert tegen lichaamseigen cellen en stoffen. Zowel parodontitis als reuma zijn chronische destructieve ontstekingen, die velerlei oorzaken kunnen hebben, maar wel een aantal risicofactoren gemeen hebben.
6. Hart- en vaatziekten
Ook wordt parodontitis in toenemende mate gezien als bevorderend voor hartinfarcten en mogelijk voor herseninfarcten, al is het nog niet duidelijk of het gaat om een oorzakelijk verband.
7. Dementie en de ziekte van Alzheimer
Ouder worden is een belangrijke factor in de gezondheid van de mond.Het ontbreken van tanden en het verlies van kauwkracht blijkt zelfs een rechtstreeks verband te hebben met het slechter functioneren van de hersenen en de geheugencapaciteit. Inde hersenen van dementie-patiënten worden restproducten van een bacterie gevonden,die duiden op chronische parodontitis.Met een slechte mondhygiëne of parodontitis loop je dus een groter risico om hersenaandoeningen als dementie en de ziekte van Alzheimer te ontwikkelen.
8. Ongezonde gewoonten, slechte voedingsgewoonten en medicijngebruik
Roken, overmatig alcoholgebruik en stress zijn eveneens factoren die de mondgezondheid nadelig beïnvloeden, evenals een ongezond voedingspatroon. Om je mondgezondheid niet onnodig te benadelen, vermijd je roken en overmatig alcoholconsumptie en eet je gezond, vers en gevarieerd.
Sommige medicijnen hebben als bijwerking de gezondheid van de mondholte te verstoren. Bijvoorbeeld doordat ze de werking van de speekselklieren beïnvloeden en een uitgedroogde mond veroorzaken. Dat voelt niet alleen erg onprettig en kan praten en eten bemoeilijken, maar het heeft ook consequenties heeft voor de algehele gezondheid.
De mondgezondheid als diagnose voor andere klachten
Omdat het verband tussen klachten in de mond en de algehele gezondheid vaak niet causaal is maar twee kanten opwerkt, kan de mondgezondheid ook een indicatie geven voor mogelijke onderliggende ziekten. In de mond zijn veel klachten als eerste merkbaar, bijvoorbeeld in de vorm van ontstekingen of pijn.Voorbeelden hiervan zijn:
- Wondjes aan het mondslijmvlies kunnen wijzen op een verminderde weerstand of diabetes.
- Aandoeningen als een ontstoken tong kunnen wijzen op weerstandszieken, ziekten als coeliakie en bloedarmoede.
- Mondklachten kunnen aanwijzingen geven voor een voedingstekort, zoals een gebrek aan vitamine B of ijzer.
Eigenlijk is het heel merkwaardig dat de tandheelkunde vrijwel losstaat van de geneeskunde. De mond lijkt daarmee een van de rest van het lichaam afgescheiden terrein. Tandartsen en mondhygiënisten hebben, vergeleken met andere specialisten en zorgverleners, zelden overleg met huisartsen. Terwijl tandheelkundige behandelingen bij bepaalde ziekten toch complicaties kunnen geven en omgekeerd medicijnen de mondgezondheid kunnen beïnvloeden. Het eerder genoemde Fonds Mondverzorging streeft dan ook naar meer samenwerking tussen de beide soorten zorgverleners.
Wat doen om mondgezondheid en algehele gezondheid te verbeteren?
Omdat de mondgezondheid en de algehele gezondheid elkaar wederzijds beïnvloeden, is het belangrijk om te zorgen voor een goede mondhygiëne.
- Poets je tanden minimaal twee maal per dag gedurende 2 minuten, met een goede tandpasta.
- Voor een nog optimalere mondverzorging reinig je je tong 1 keer per dag met een goede tongschraper.
- Daarna kun je het helemaal “af” maken met een bewezen mondspoeling.
- Let er bij mondverzorgingsproducten als tandpasta en mondwater goed op dat ze het natuurlijke evenwicht in de mondholte respecteert en dat ze geen bijtende stoffen bevatten zoals alcohol, chloorhexidine, peroxide of SLS (Sodium Lauryl Sulfate). De actieve zuurstofformules in deze producten zorgen ervoor dat de leefomgeving voor “slechte” bacteriën in de mondholte achteruitgaat. Daardoor verdwijnen zij en wordt de mondflora gezonder, wat volgens de huidige inzichten bijdraagt aan de gezondheid van de rest van je lichaam.
- Als je al last hebt van specifieke klachten, zoals bijvoorbeeld een droge mond door ouderdom, astma, diabetes of medicijngebruik, gebruik dan mondwater dat de mondholte hydrateert en de speekselproductie stimuleert.
- Laat je gebit regelmatig controleren door de tandarts en laat het minimaal 1 keer per jaar reinigen door de mondhygiënist.Ga, zodra je klachten krijgt als ontstekingen of een pijnlijke tong, naar de tandarts of de huisarts, zodat eventuele onderliggende ziekten vroeg ontdekt kunnen worden.
Mondgezondheid en ouder worden
Het proces van ouder worden heeft op zich al gevolgen voor de mondgezondheid. Zo neemt bijvoorbeeld de speekselproductie af, wat op zijn beurt de gezondheid in de mondholte en daarmee in de rest van het lichaam, niet ten goede komt.
Blijf je gebit en mond dus goed verzorgen en ga regelmatig naar de tandarts voor controle.
Dit geldt evengoed als je een kunstgebit hebt, want de mondholte is meer dan alleen tanden en kiezen. Een kunstgebit kan op den duur minder goed passen en problemen veroorzaken aan het tandvlees, de mondslijmvliezen en de tong.
Bron: vraagdetandarts.nl
